Z pewnością słyszałeś o ortodoncji niejednokrotnie. Być może kojarzysz ją (całkiem słusznie) ze stałym aparatem ortodontycznym. Jednak czy wiesz, czym jest ortodoncja? Na czym polega i wokół jakich aktywności koncentruje się ta dziedzina stomatologii? Kiedy najlepiej udać się do ortodonty i ile trwa leczenie?
W tym wpisie odpowiemy na wszystkie powyższe pytania. Ponadto rozprawimy się z jednym mitem dotyczącym korekty zgryzu przy pomocy aparatu.
Ortodoncja – co to jest?
Jedno już zostało wspomniane, czyli że ortodoncja jest dziedziną stomatologii. Zajmuje się profilaktyką, diagnostyką oraz leczeniem wad zgryzu, szczękowo-twarzowych i korygowaniem zębowych nieprawidłowości.
Już sama nazwa nakierowuje nas na główny obszar działalności ortodoncji. Pochodzi z greki, od połączenia dwóch słów: orthos, czyli „prosty” i odous –„ząb”. Właśnie z prostowaniem zębów jest najczęściej kojarzona. Jednak warto troszeczkę rozwinąć tę myśl.
Ortodoncja zajmuje się leczeniem m.in.:
- stłoczeniem zębów
- zgryzów otwartych (gdy górne zęby nie kontaktują się w sposób odpowiedni z tymi dolnymi)
- przodozgryzów i tyłozgryzów
- zgryzów krzyżowych
- zaburzeniami w sferze rozwoju szczęki i żuchwy
Celem leczenia ortodontycznego jest wyleczenie wad zgryzu, korekcja pojedynczych nieprawidłowości i ogólna poprawa estetyki Twojego uśmiechu! Możesz nie mieć świadomości, że występują u Ciebie pewne nieprawidłowości. Dlatego zawsze warto udać się na konsultację ortodontyczną.
Do leczenia ortodontycznego wykorzystywane są aparaty ortodontyczne ruchome (wyjmowane) lub aparaty stałe metalowe (tzw. zamki). Najczęściej to właśnie ten drugi typ aparatu przynosi lepsze efekty. Tradycyjny stały aparat składa się z zamków i pierścieni, które zostają przytwierdzone do zębów klejem ortodontycznym. Są także połączone drutem termoplastycznym, który powoli przesuwa krzywe zęby. Po zakończeniu leczenia aparat wraz z klejem jest usuwany.
Ponadto w leczeniu oprócz tradycyjnych aparatów wykorzystuje się także niewidoczne nakładki ortodontyczne, pozwalające na efektywne prostowanie zębów. Zostają one indywidualnie dopasowane do potrzeb pacjenta i działają w sposób analogiczny jak aparat.
Kiedy do ortodonty z dzieckiem?
Zaleca się, aby dziecko odbyło swoją pierwszą wizytę u ortodonty możliwie jak najwcześniej, nawet w wieku 2-3 lat i najlepiej nie później, niż w wieku lat 7. Możliwe jest wtedy zdecydowanie szybciej i taniej usunąć wadę i dokonać drobnych (niekiedy nawet niezauważalnych gołym okiem) korekt.
Udaj się z dzieckiem do ortodonty, jeśli ma:
- stłoczenie zębów lub szpary między nimi
- nadmiernie cofniętą lub wysuniętą bródkę
- wadę wymowy
- asymetrię twarzy
Warto również zdecydować się na konsultację, gdy dziecko oddycha przez usta, ale też posiada nawyki takie jak: ssanie palca (lub smoczka) lub obgryzanie paznokci.
Nawet jeśli Twoje dziecko nie ma żadnego z powyższych problemów, warto udać się na konsultację ortodontyczną. Części nieprawidłowości możesz po prostu nie zauważyć, a innych wręcz nie sposób dostrzec bez specjalistycznej wiedzy oraz odpowiedniego sprzętu.
Ortodoncja u dorosłych – korekcja jest możliwa!
To mit, że korekcja ortodontyczna nie może zostać przeprowadzona z sukcesem u osób dorosłych. W rzeczywistości nie ma żadnych przeszkód, by skorygować zgryz nawet seniorom. Pamiętaj, że nigdy nie jest za późno, by poprawić komfort swojego życia i estetykę oraz zdrowie uzębienia. Prawdą jest jednak to, że wtedy cały proces leczenia trwa dłużej, niż w przypadku dzieci. Dlaczego tak jest? Ponieważ u dorosłych zakończony jest proces wzrostu struktur kostnych. Stąd aparat dłużej wywiera siłę w celu przesunięcia zębów w pożądanym kierunku.
Jednak fakt, że leczenie u dzieci trwa dłużej, wcale nie oznacza, że zawsze to najlepsze rozwiązanie. Dorośli pacjenci są zdecydowanie bardziej świadomi celu, jaki chcą osiągnąć i często bardziej systematyczni i zdeterminowani oraz przestrzegają zaleceń. Dzieci (szczególnie te bardzo małe) często nie chcą nosić aparatu. Młodsi pacjenci mają też większy problem (lub niechęć) z utrzymywaniem odpowiedniej higieny jamy ustnej w czasie leczenia.
Kiedy osoba dorosła powinna udać się do ortodonty? Z pewnością m.in. gdy:
- ma odsłonięte szyjki zębowe
- zgrzyta zębami lub je ściera
- ma wady wymowy
- oddycha ustami
- ma problem z nadmiernym odkładaniem się kamienia nazębnego
Leczenie ortodontyczne – higiena i inne zalecenia
Noszenie aparatu ortodontycznego wiąże się z koniecznością szczególnej dbałości o higienę jamy ustnej. Niezbędne jest dokładne szczotkowanie zębów, najlepiej po każdym posiłku (co najmniej 2 minuty), używanie nici dentystycznej oraz płynów do płukania ust. Ponadto warto zaopatrzyć się w irygator, którym łatwiej, niż przy użyciu nici, jest pozbyć się resztek pokarmowych z trudno dostępnych miejsc. Jak działa? Czyści on zęby wąskim strumieniem wody pod wysokim ciśnieniem, a przy okazji masuje dziąsła.
W czasie leczenia ortodontycznego zrezygnuj z:
- bardzo twardych, a także kleistych potraw (szczególnie tych słodkich) – pierwsze mogą powodować uszkodzenia aparatu, natomiast drugie przyklejają się i zalegają na jego częściach
- napojów gazowanych, ponieważ mogą uszkodzić zamki aparatu
- gumy do żucia
- barwiących produktów, takich jak kawa, herbata, czerwone wino oraz papierosy
W przypadku aparatu ruchomego lub nakładek ortodontycznych codziennie rano i wieczorem należy je oczyścić z osadu i innych zanieczyszczeń pod bieżącą wodą przy pomocy pasty i szczoteczki do zębów. Następnym krokiem powinno być jego osuszenie i włożenie do specjalnego perforowanego pojemnika zapewniającego odpowiednią cyrkulację powietrza.
W przypadku wystąpienia jakichkolwiek podrażnień lub otarć od aparatu warto sięgnąć po płukankę zawierającą np. rumianek lub szałwię.
Ile trwa leczenie ortodontyczne i czy jest bolesne?
Samo zakładanie aparatu ortodontycznego nie jest bolesne. Jednak po mniej więcej kilkunastu godzinach może wystąpić nadwrażliwość podczas gryzienia, która powinna ustąpić po kilku dniach. W międzyczasie zalecane jest picie jedynie chłodnych napojów i spożywanie miękkich pokarmów. Jeśli pacjent odczuwa ból związany z noszeniem aparatu, to najczęściej ma to miejsce na samym początku (tydzień do ok. półtora tygodnia) od jego założenia. Wtedy też można sięgnąć po środki przeciwbólowe.
Kiedy jeszcze ból może się pojawić? Po wizycie kontrolnej, gdy następuje np. wymiana pewnych elementów aparatu. Może utrzymywać się kilka dni i jest całkowicie normalny. Świadczy to o postępach w leczeniu.
A ile trwa leczenie ortodontyczne? Najczęściej od 1,5 do ok. 2 lat, jednak sporo zależy tutaj od stopnia złożoności wady, jego wieku (leczenie dzieci z reguły trwa krócej), przestrzegania zaleceń przez pacjenta oraz sumiennego pojawiania się na wizytach kontrolnych. Ponadto niezwykle często też po zdjęciu aparatu stałego, przez jakiś czas konieczne jest noszenie aparatu retencyjnego. Nowoczesne aparaty ortodontyczne spersonalizowane często może znacznie skrócić czas leczenia. Czasem nawet do kilku miesięcy.
Pomimo niedogodności związanych z noszeniem aparatu i koniecznością dostosowania swoich nawyków oraz diety do szczególnych zaleceń, zdecydowanie warto jest wytrwać i uzbroić się w cierpliwość. W końcu czego się nie robi, by znów nabrać ochoty na uśmiech?
